Σκέψεις εξαιτίας ενός ποστ του Αλέξη Σταμάτη

Γράφει ο Alexis Stamatis για "Το Μεγάλο Ελληνικό Μυθιστόρημα", εξαιτίας ενός άρθρου αγγλικής εφημερίδας που αναφέρεται στο Μεγάλο Αγγλικό Μυθιστόρημα, και προβληματίζεται ποιο τάχα να είναι -και ΑΝ υπάρχει αυτό το μυθιστόρημα.

Τολμώ να γράψω κάποιες δικές μου εμπειρίες ως αναγνώστριας, αλλά και ως φίλης κάποιων συγγραφέων -γνωστών και μη. Διαβάζοντας λοιπόν μερικά βιβλία, διαπίστωσα συχνότατα μια γραφή ανισόρροπη, πράγμα που με αποτρέπει από το να συνεχίσω να διαβάζω ελληνική λογοτεχνία τα τελευταία χρόνια. Με τη λέξη "ανισόρροπη" εννοώ μια αστάθεια στο γράψιμο του βιβλίου. Ενώ ξεκινά και αρπάζει κυριολεκτικά τον αναγνώστη, σε κάποιο (ένα ή περισσότερα) σημείο το ανάγνωσμα λασπιάζει ή/και νερουλιάζει σαν σούπα, τσιτώνεται, τεντώνεται, απλώνεται ή/και τραβιέται σαν λάστιχο, φως φανάρι ότι ξεφεύγει το γράψιμο από την πρόθεση του συγγραφέα.

Ρώτησα και έμαθα λοιπόν, ότι ο έλληνας εκδότης έχει μεγάλο μερίδιο στην τελική μορφή του κειμένου. Επεμβαίνει στο "μέγεθός" του, λες και είναι... σουτιέν(!!!) που "πρέπει" να καλύπτει ορισμένου μεγέθους βυζιά. Επεμβαίνει και αλλού, όχι μόνο στη γλώσσα αλλά και στο λεξιλόγιο. Τα θέλει όπως τα θέλει τα βιβλία ΓΙΑ ΝΑ πουληθούν, λες και είναι κουλούρια, μπιφτέκια, πασατέμπος, ή μια παρτίδα πουκάμισα. Με ή χωρίς σουσάμι, μισοψημένα ή ωμά, αλατισμένα ολίγον ή περισσότερο, σιδερωμένα με πιέτες ή ασιδέρωτα με σουρίτσα.

Με δυο λόγια, να το ξέρουμε οι αναγνώστες (το έμαθα, ευτυχώς ή δυστυχώς) ότι ένα βιβλίο το γράφει κυρίως ο εκδότης και οι επιμελητές/διορθωτές του, παρά ο συγγραφέας του. Ο συγγραφέας φτάνει κάποια στιγμή στο αμήν, όταν εμποδίζεται να γεννήσει φυσιολογικά το παιδί του, που είναι το βιβλίο του. Φανταστείτε την απογοήτευσή του, όταν ενώ έχει υποφέρει και υποστεί όλους τους πόνους της γέννας, να του το "παίρνουν" με καισαρική! Θα μπορούσε κάλλιστα να κραυγάσει «Πάρτε το πια το γαμημένο και μ' έσκασε πια!»

Μετά την έκδοση βεβαίως έρχονται τα γκαλά και οι παρουσιάσεις, σπουδαίοι μιλούν γι αυτόν και το έργο του, λαβαίνει και κάποια δυσανάλογα μικρή ανταμοιβή, τα ποσοστά παίζονται και συχνότατα χάνονται μετά από την τρίτη ή δέκατη έκδοση -δεν έχει σημασία ο αριθμός, έτσι κι αλλιώς κάθε έκδοση έχει πολύ λίγα "κομμάτια"- και ο συγγραφέας μπορεί επιτέλους να πλασσάρεται αναλόγως, ελπίζοντας σε μια καλύτερη μεταχείριση στο μέλλον από τον ίδιο ή άλλον εκδότη.

Το να αλλάξει εκδότη είναι επίσης δύσκολο. Αν δεν έχει προβλέψει την κακομεταχείριση του έργου του, μένει το βιβλίο του δέσμιο των ορέξεων του κακού εκδότη και είναι σαν να μη το έγραψε ποτέ.

Δεν είναι καθόλου σπάνιο να συναντά τυπωμένο το δημιούργημά του ο συγγραφέας και να μη το αναγνωρίζει. Με απαράδεκτα λάθη, με αθετημένες συμφωνίες -προφορικές, γιατί δεν είναι αρκετά "πονηρεμένος" ώστε να τα περιλάβει όλα στα γραπτά.

Είναι και η εποχή που υπάρχει πλήθος προσφορών από έργα και δημιουργούς, ίσως να φταίει και αυτό. Μια λύση που αναδεικνύεται τον τελευταίο καιρό, είναι η συνένωση των περιορισμένων δυνάμεων νέων συγγραφέων και μικρών εκδοτών σε μια προσπάθεια να δοθούν στο αναγνωστικό κοινό καινούργια ευφάνταστα έργα σεβόμενα την επιθυμία των δημιουργών τους.

Αυτή η λύση έχει τη βασική αδυναμία της διάδοσης μέσω των πρακτορείων διανομής των βιβλίων. Οι μεγάλοι εκδότες έχουν πιάσει τα πόστα, έχουν γερό δίκτυο διανομής και εγγυημένη θέση πρώτη μούρη στις βιτρίνες των βιβλιοπωλείων. Εχουν και τα ήδη αναγνωρισμένα "ονόματα", φυσικά.

Ας βρεθεί η χρυσή ισορροπία λοιπόν, μεταξύ συγγραφέων και εκδοτών και ύστερα μιλάμε για "Ελληνικό Μυθιστόρημα" γενικώς. Το "Μεγάλο" θα έρθει, αν στρωθεί κατάλληλα ο δρόμος, πού αλλού θα πάει;

-->> μικρή διευκρίνιση: Οι έλληνες συγγραφείς που είχαν (και εξακολουθούν να έχουν) την τύχη να μεταφράζονται σε ξένες γλώσσες ή/και να εκδίδονται από ξένους οίκους, εξαιρούνται από αυτήν εδώ, σε αυτό το ποστ, την παρουσίαση της εγχώριας γκαντεμιάς και μιζέριας.

-->> παραίνεση προς επίδοξους συγγραφείς: Αν είστε σίγουροι πως έχετε γράψει ένα αριστούργημα, μεταφράστε το και εκδώστε το έξω από τη ψωροκώσταινα.