Αρθρο 48, και άλλα τρομο-σενάρια

Με αφορμή ορισμένα σημερινά δημοσιεύματα (π.χ., στην Ελευθεροτυπία), θα ήθελα να ανοίξω ένα thread για το θέμα του άρθρου 48, περί κήρυξης της χώρας σε κατάσταση πολιορκίας. Μερικοί εικάζουν ότι οι αναφορές σε "ασύμμετρες απειλές" και "επίθεση στην χώρα" αποσκοπούν στην στοιχειοθέτηση "εξωτερικών κινδύνων" και "απειλής της εθνικής ασφάλειας", που δικαιολογούν την κήρυξη της χώρας σε κατάσταση πολιορκίας.

Εάν αυτό αληθεύει, τότε πραγματικά είναι ντροπή για τον νομικό μας πολιτισμό και το ελληνική δημόσια διοίκηση. Είναι ντροπή για όλο το πολιτικό σύστημα να γίνεται η συζήτηση αυτή. Φαίνεται ότι η ζωή στην χώρα αυτή είναι πλέον δραστηριότητα υψηλού κινδύνου. Μάλιστα, πρόκειται για ανθρώπους που λένε ξεδιάντροπα ότι δεν θα γίνει δασολόγιο (μία συνταγματική επιταγή, επίσης), αν δεν αναθεωρηθεί το άρθρο 24.

• Πρώτα-πρώτα, το άρθρο 48 δεν αναφέρεται σε φυσικές καταστροφές. Ερμηνεύεται στενά, και αφορά πόλεμο (κυριολεκτικά), απόπειρα πραξικοπήματος, ή έστω γενικευμένη εξέγερση ή διασάλευση της τάξης. Μία φυσική καταστροφή – όπως το τωρινό κύμα πυρκαγιών, ένα ατύχημα σε χημικό εργοστάσιο, μία επιδημία – δεν απαιτεί την κύρηξη ολόκληρης της χώρας σε κατάσταση πολιορκίας.

• Δεύτερον, τα μέτρα που αυτό προβλέπει δεν βοηθούν στην αντιμετώπιση της κατάστασης στην Ευβοια και την Πελοπόννησο. Η αναστολή του άρθρου 5§4 (ατομικά διοικητικά μέτρα) εμποδίζει την κίνηση και την εγκατάσταση στην χώρα, και δεν διευκολύνει τις εκκενώσεις περιοχών. Η αναστολή του άρθρου 6 (σύλληψη με ένταλμα) δεν αφορά φυσικά στα αυτόφωρα εγκλήματα, για τα οποία δεν χρειάζεται φυσικά ένταλμα. Η αναστολή των άρθρων 8 (φυσικός δικαστής), 9 (άσυλο κατοικίας), 12 (δικαίωμα του συνεταιρίζεσθαι), 22§3 (συλλογικές συμβάσεις εργασίας), 23 (συνδικαλιστική ελευθερία), και 97 (μικτά ορκωτά δικαστήρια) δεν θα σβήσει τις φωτιές. Αντίθετα, ιδιαίτερα ανησυχητική είναι η δυνατότητα αναστολής και του άρθρου 11 (δικαίωμα συνάθροισης), και 19 (απόρρητο επιστολών και ανταπόκρισης), αν ληφθεί υπόψη η οργή για τα οικολογικά θέματα που νιώθουν πολλοί άνθρωποι. Τέλος, bloggers και εκπρόσωποι των ΜΜΕ ας έχουν υπόψη ότι μπορεί να ανασταλεί και το άρθρο 14 (ελευθερία της έκφρασης).

• Τρίτον, όλα αυτά δείχνουν πόσο κακογραμμένο είναι το άρθρο 48. Το άρθρο 14 (ελευθερία της έκφρασης)δεν θα έπρεπε να αναστέλλεται ποτέ, ούτε και σε περίπτωση καταποντισμού της χώρας. Το ίδιο ισχύει και για αρκετά από τα υπόλοιπα (π.χ., 8, 22, 23, 97). Με την σημερινή εκδοχή του άρθρου 48, η κύρηξη της κατάστασης πολιορκίας και η παράταση της κατάστασης αυτής είναι εύκολη (απλή πλειοψηφία, με τήρηση μερικών προθεσμιών). Αντίθετα, θα έπρεπε η κύρηξη να είναι δύσκολη (π.χ. 180 ή 200, ή κάποιος αριθμός που στην πράξη να απαιτεί ομοφωνία των 2-3 μεγαλύτερων κομμάτων), και η παράταση ακόμα δυσκολότερη. Με τον τρόπο αυτό, δεν θα μπορεί μία κυβέρνηση να επινοεί εξωτερικές απειλές και να δημιουργεί ξενοφοβική υστερία για να καλύπτει τις αποτυχίες της.

• Τέταρτον, η συζήτηση αυτή δείχνει την αθλιότητα των πολιτευτών που έπαιξαν με το άρθρο 24 , το 2001 ή το 2007. Δάση σε διάφορους "πελάτες" τους κατάφεραν να δώσουν. Αντίθετα, δεν θέλησαν να αναθεωρήσουν το άρθρο 48, για να διασφαλίσουν τα δικαιώματα όλων μας σε δύσκολες καταστάσεις. Φαίνεται ότι τους βόλευε να έχουν την δυνατότητα αυτή στο συρτάρι.

• Πέμπτον, ας μην ξεχνάμε ότι το άρθρο 5Α (δικαίωμα στην πληροφόρηση) δεν αναστέλλεται ποτέ. Εδώ, κάποιος πρέπει να θυμίσει στους "ειδήμονες" που μιλούν για ασύμμετρες απειλές και την ελληνική "9/11", ότι οι Αμερικανοί, κάτω από χειρότερες συνθήκες, είχαν μάθει σε λίγες ώρες ποιος τους επιτίθεται. Το ίδιο δικαιούμαστε και εμείς.

• Εκτον, τα παιχνιδάκια με το άρθρο 48 απαιτούν ενημέρωση του Συμβουλίου της Ευρώπης (άρθρο 15 ΕΣΔΑ). Τις τελευταίες δεκαετίες, το άρθρο 15 ΕΣΔΑ ενεργοποιήθηκε μόνο από την Αγγλία (το 1972, αν δεν κάνω λάθος, για την κατάσταση στην Β. Ιρλανδία, στην φάση του λεγόμενου internment), και από την Τουρκία (στις αρχές της δεκαετίας του 90, και πάλι αν δεν κάνω λάθος). Ας μας πει κάποιος αν αυτός είναι ο πάτος προς τον οποίο πέφτουμε.

• Εβδομον, το άρθρο 48 μπορεί να μην χρειάζεται. Υπάρχει ένα πολύ μεγάλο πλέγμα από εξαιρετικούς νόμους, που έχουν ψηφιστεί από τα δύο κόμματα εξουσίας τα τελευταία χρόνια, και έχει ουσιαστικά το ίδιο αποτέλεσμα. Τελείως ενδεικτικά, πρόκειται για τον ν. 2344/1995 (για την πολιτική προστασία), ν. 2641/1998 (για την παλλαϊκή άμυνα), Υπ. Απόφαση 2028/19.1.1998 (σχέδιο Ξενοκράτης), το ν.δ. 17/1974 (για την πολιτική επιστράτευση και σχεδιασμό έκτακτης ανάγκης) –που όλοι μισούν, αλλά κανείς δεν αλλάζει-, ο νόμος για τις επιτάξεις, κ.ο.κ. Ας μην ξεχνάμε και τους αντιτρομοκρατικούς νόμους (ν. 2941/2001, ν. 3251/2004), από τους οποίους ο δεύτερος περιέχει και ορισμό της τρομοκρατίας αρκετά ευρύ για να περιλαμβάνει μία σπείρα εμπρηστών (άρθρο 187Α ΠΚ, όπως τροποποιήθηκε από τον 3251/2004).

• Τέλος, ας μην ξεχνάμε και το ν. 2225/1994, όπως τροποποιήθηκε από τον 3115/2004 (περί άρσης του απορρήτου των επικοινωνιών) και το Π.Δ. 47/2005 (για το οποίο έγινε λόγος την εποχή του σκανδάλου των υποκλοπών), που επιβάλλει στους "παρόχους τηλεπικοινωνιακών συστημάτων" να δημιουργήσουν την απαραίτητη υποδομή για τις υποκλοπές. Μερικοί από τους νόμους αυτούς προφανώς ήδη έχουν ενεργοποιηθεί.

Με δύο λόγια, ας μην πιάνει πρεμούρα μερικούς. Η φιλελεύθερη βάση του πολιτεύματος είναι αρκετά φθαρμένη, έτσι ώστε να είναι δυνατόν να υπάρχει μία οιονεί κατάσταση πολιορκίας χωρίς την ετικέτα αυτή. Επίσης, γιατί τόσα χρόνια δεν σκέφτηκε κανείς τις δυνατότητες αυτές για την σύλληψη των εμπρηστών;

Τέλος, το ζουμί είναι το εξής: με την ρητορεία για "εθνική ασφάλεια", ασύμμετρες απειλές κτλ. μπορούν να αποσπάσουν ευκολότερα τις άδειες, τις γνωμοδοτήσεις, την συνεργασία ανεξάρτητων και δικαστικών αρχών, ή ακόμα και αρχών του ευρύτερου δημόσιου τομέα που ακόμα σκέπτονται πως δουλειά τους είναι να υπηρετούν τους πολίτες, και όχι να τους μαντρώνουν.

Ας ελπίσουμε πως το πλήγμα κατά της φύσης και της ζωής δεν θα γίνει και πλήγμα κατά της δημοκρατίας.

______________________
ΣΗΜ. Ολόκληρο το ποστ είναι σχόλιο του G. Xassiotis στη λίστα συζητήσεων "anadasosi".